Η ελληνική επανάσταση του 1821, ένα από τα σημαντικότερα κεφάλαια της νεότερης ευρωπαϊκής ιστορίας, απέβη καθοριστική και για την ιστορία της Κύπρου. Κατά τα δραματικά γεγονότα του Ιουλίου 1821 δεκάδες πρόκριτοι, κληρικοί, έμποροι και κτηματίες των πόλεων και των κυριότερων κωμοπόλεων του νησιού εκτελέστηκαν, ενώ οι σφαγές και οι λεηλασίες συνεχίστηκαν μετά την άφιξη στρατιωτικών ενισχύσεων από την Παλαιστίνη. Τις σφαγές συνόδευσαν οι λεηλασίες και οι δημεύσεις - ιδιοποιήσεις των περιουσιών των φονευθέντων. Αρκετά μέλη επιφανών κυπριακών οικογενειών κατάφεραν να διαφύγουν στο εξωτερικό, βρίσκοντας πρώτα καταφύγιο στα Προξενεία της Λάρνακας και της Λεμεσού. Άλλοι εξισλαμίστηκαν, για να επιστρέψουν - οι περισσότεροι - στην πατρώα θρησκεία, μετά από μερικά χρόνια.
Το άλλο μεγάλο κεφάλαιο που συνδέει την Κύπρο με το 1821 ήταν η συμμετοχή στην ελληνική επανάσταση. Είχε προηγηθεί, ως πρώτη κυπριακή συνεισφορά στους αγώνες του νεότερου Ελληνισμού για την ελευθερία, ο θάνατος στο Βελιγράδι, το 1798, του συνεργάτη του Ρήγα Βελεστινλή, Ιωάννη Καρατζά, από τη Λευκωσία. Διάφορες μαρτυρίες, επίσης, καταγράφουν ονόματα Κυπρίων που πολέμησαν στις Παραδουνάβιες ηγεμονίες ή είχαν μυηθεί στη «Φιλική Εταιρεία». Παρότι η Κύπρος δεν ανήκε στις περιοχές όπου προγραμματιζόταν εξέγερση το 1821, οι Φιλικοί υπολόγιζαν σε οικονομική βοήθεια από το νησί, αναγνωρίζοντας ότι οι γεωγραφικές συνθήκες καθιστούσαν αδύνατη κάθε προσπάθεια για επαναστατική δράση. Η κυπριακή συμβολή στην Επανάσταση, συνδέεται άμεσα με τη «στηριζόμενη σε ισχυρή παράδοση» (κατά τη διατύπωση του ιστορικού Κώστα Π. Κύρρη), επίσκεψη του Κωνσταντίνου Κανάρη στην Κύπρο, στην επιστροφή του από τα αιγυπτιακά παράλια. Το σύνολο των Κυπρίων αγωνιστών του 1821 παραμένει άγνωστο, αφού δεν έχει ολοκληρωθεί η εξαντλητική μελέτη των αρχειακών πηγών. Οι μετριότεροι υπολογισμοί τους καταμετρούν σε τέσσερις έως έξι εκατοντάδες, χωρίς να αποκλείεται να είναι περισσότεροι. Κύπριοι αγωνιστές εντοπίζονται σε διάφορες μάχες και περιόδους της επανάστασης: Στο Μεσολόγγι, στην Πελοπόννησο, στην πολιορκία των Αθηνών, στην Κρήτη, σε ναυτικές επιχειρήσεις, και αλλού.
Η Κύπρος και το 1821
Πέτρος Παπαπολυβίου
No results found