Με δέος στεκόμαστε μπροστά στα μνημεία που θυμίζουν τη συμβολή του νησιού μας στον αγώνα του 1821: το Μαυσωλείο των Αρχιερέων, το κτήριο της παλαιάς Αρχιεπισκοπής, η Κρύπτη των Φιλικών στο Παγκύπριον Γυμνάσιον, οι προτομές σημαντικών προσωπικοτήτων. Αυτά και άλλα πολλά συντηρούν τη συλλογική ιστορική μνήμη και αποτελούν πηγή δύναμης και έμπνευσης για τους κάθε λογής αγώνες του παρόντος και του μέλλοντος.
Η παλιά Αρχιεπισκοπή
Η παλιά Αρχιεπισκοπή, κτήριο του 18ου αιώνα, που βρίσκεται δίπλα από τον Καθεδρικό Ναό του Αγίου Ιωάννη στη Λευκωσία, στον χώρο της νέας Αρχιεπισκοπής.
Προτομή Αρχιεπισκόπου Κυπριανού
Μαρμάρινη προτομή του Αρχιεπισκόπου Κυπριανού του γλύπτη Γεώργιου Μπονάνου (1901). Βρίσκεται έξω από το κτήριο της Αρχιεπισκοπής στη Λευκωσία.
Μαυσωλείο των Κυπρίων Εθνομαρτύρων του 1821
Το μαρμάρινο Μαυσωλείο βρίσκεται στην ανατολική πλευρά της εκκλησίας της Παναγιάς της Φανερωμένης. Μέσα σε αυτό φυλάσσονται τα οστά των Εθνομαρτύρων που σφαγιάσθηκαν από τους Τούρκους το 1821: του Αρχιεπισκόπου Κύπρου Κυπριανού, των Μητροπολιτών Πάφου Χρυσάνθου, Κιτίου Μελετίου, Κυρηνείας Λαυρεντίου και άλλων προκρίτων, κληρικών και λαϊκών. Στο Μαυσωλείο φυλάσσονται, επίσης, και τα οστά του οικονόμου Διονύσιου Κυκκώτη, ο οποίος αποτέλεσε ηγετική μορφή στην εξέγερση των Οκτωβριανών (1931). Στις τέσσερις αψίδες του Μαυσωλείου αναγράφεται το όνομα ενός από τους εθνομάρτυρες κληρικούς.
Προτομή του Ιωάννη Σταυριανού στη Λόφου
Μπρούντζινη προτομή του Ιωάννη Σταυριανού στην αυλή του παλαιού Δημοτικού Σχολείου στη Λόφου. Ο Σταυριανός (1804-1887) καταγόταν από τη Λόφου και συμμετείχε στην Ελληνική Επανάσταση του 1821. Η βάση της προτομής φυλάσσει τα οστά του ήρωα.
Κρύπτη Φιλικών Παγκυπρίου Γυμνασίου
Η Κρύπτη των Φιλικών του Παγκυπρίου Γυμνασίου. Στον χώρο αυτό μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία από τους συνοδούς του Κωνσταντίνου Κανάρη, ο εθνομάρτυρας Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Κυπριανός. Στον χώρο αυτό θα πρέπει να τεθεί το θεμέλιο του κυπριακού διαφωτισμού!
Προπύλαια Παγκυπρίου Γυμνασίου
Τα προπύλαια του Παγκυπρίου Γυμνασίου. To Παγκύπριον Γυμνάσιον (1893) αποτελεί οργανική μετεξέλιξη της Ελληνικής Σχολής (1812) του Αρχιεπισκόπου και Εθνομάρτυρα Κυπριανού.
Το ενδιαίτημα του Ιερομάρτυρος Αρχιεπισκόπου Κυπριανού
Το ενδιαίτημα του Ιερομάρτυρος Αρχιεπισκόπου Κυπριανού, όπου διέμεινε ως τον απαγχονισμό του από τους Οθωμανούς.
Μέγαρο Παλαιάς Αρχιεπισκοπής
© Έδρα Εταιρείας Κυπριακών Σπουδών